«Πειραϊκά Τοπωνύμια», φρέσκο στα βιβλιοπωλεία.
Είχαμε σκοπό, να το εκδώσουμε τα Χριστούγεννα. Τελικά το φτάσαμε στο Πάσχα, διορθώνοντας και ξαναδιορθώνοντας — όπως πρέπει να συμβαίνει σε κάθε καλό βιβλίο.
Αρκετές εκατοντάδες τοπωνύμια της πόλης· περισσότερα από τετρακόσια ονόματα περιοχών, συνοικιών, τοπόσημα και ονόματα
δρόμων.
Άλλα είναι ενεργά, άλλα άλλαξαν με τον χρόνο και σχεδόν κανείς δεν θυμάται πού βρίσκονταν. Ανάμεσά τους και τα αρχαία τοπωνύμια, για τα οποία χρειάστηκε ο κόπος πολλών αρχαιολόγων και ένας αιώνας έως ότου ταυτιστούν.
Η ιδέα ξεκίνησε πριν από δυο-τρία χρόνια. Είχε τότε κυκλοφορήσει η «Ιστορία της Πόλης του Πειραιά». Ένας αγαπημένος φίλος και παλιός Πειραιώτης, ο Πάνος Δρίτσας, ένα πρωινό στο φαρμακείο του στη Λαμπράκη, μου λέει:
«Καλά, έχεις τόσα ονόματα, τόπους, δρόμους, συνοικίες, άγνωστα ονόματα… Από πού κι ως πού πρέπει να τα ξέρουμε απέξω για να παρακολουθήσουμε το βιβλίο σου; Κάνε μας έναν χάρτη να τα βλέπουμε.»
Έτσι ξεκίνησε: στην αρχή ένας χάρτης του κεντρικού Πειραιά, έπειτα δεύτερος χάρτης του ευρύτερου Πειραιά — από το Πέραμα ως τον Κορυδαλλό και το Μοσχάτο. Προχώρησε το υπόμνημά του, έπειτα μικρά λήμματα για κάθε όνομα, συμπλήρωση με ιστορικές φωτογραφίες…
Τελικά, βγήκε ένα ολόκληρο βιβλίο με όλες αυτές τις μικρές, άγνωστες ιστορίες της πόλης μας.
Η υπόθεση της έρευνας στην ιστορία των πόλεων —της πόλης του Πειραιά— είναι υπόθεση ατομικής και συλλογικής αυτογνωσίας. Ο Πειραιάς, τα τελευταία χρόνια, μαθαίνει —χάρη στη συστηματική επιστημονική έρευνα που έχει γίνει από τη νέα, κυρίως, γενιά των ιστορικών— να ζει με το παρελθόν του, ξεπερνώντας μύθους και ανιστόρητες διηγήσεις, αποδεχόμενος μία τοπική Ιστορία βαριά, με στιγμές άλλοτε σκοτεινές, άλλοτε λαμπρές.
Αυτή την ιδέα προσπαθεί να υπηρετήσει ετούτο το βιβλίο.
Ευχαριστίες θερμές στη δημοσιογράφο Doris Anemos και στην ερευνήτρια του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος Polina Mousito οι οποίες επιμελήθηκαν κείμενα και στην αρχιτέκτονα Joanna Brati που έστησε γραφιστικά τους ωραίους χάρτες· στον Μέλιος Νίκος και το Ινστιτούτο Μελέτης της Τοπικής Ιστορίας και της Ιστορίας των Επιχειρήσεων οι οποίοι φορτώθηκαν το βάρος της έκδοσης· τον καλό μου συμμαθητή – στις μακρινές εποχές της δεκαετίας του ’70, Γιώργο Δημητρίου· και την εταιρεία Mayor για την ευγενική τους χορηγία.
