Φραγκίσκος

Η κηδεία του Φραγκίσκου ήταν η μεγαλύτερη παράσταση υποκρισίας με πολλούς που μισούσαν το κήρυγμα του να υποκλίνονται στο φέρετρό του. Ο χριστιανισμός του ήταν αντίθετος με τον δεξιό εθνικισμό, την άγρια αντιμεταναστευτική πολιτική, την υποστήριξη της γενοκτονίας στην Γάζα πολλών ηγετών που βρέθηκαν στην Ρώμη.

Μια πρόσφατη αντιπαράθεση μεταξύ του Φραγκίσκου και του Αμερικανού Αντιπρόεδρου Βανς αντιπροσωπεύει το χάσμα. Τον Φεβρουάριο ο Βανς, υποστηρίζοντας την μεταναστευτική πολιτική του Τραμπ, χρησιμοποίησε μια θεολογική έννοια του Αυγουστίνου την ordo amoris «την σωστή διάταξη της αγάπης». «Πρέπει να αγαπάμε πρώτα την οικογένειά μας, μετά τους γείτονές μας, μετά την κοινότητά μας, μετά το έθνος, τη χώρα μας και μόνο μετά να εξετάζουμε τα συμφέροντα του υπόλοιπου κόσμου», υποστήριξε ο Βανς που πρόσφατα είχε ασπαστεί τον καθολικισμό. Ο εθνικιστικός χριστιανισμός του Βανς απορρίφθηκε από τους περισσότερους καθολικούς θεολόγους. Αλλά η οριστική απάντηση δόθηκε από τον ίδιο τον Πάπα.

Με επιστολή τους στους Αμερικανούς Επισκόπους, ο Φραγκίσκος υποστήριξε ότι «ανακαλύπτουμε την αληθινή ordo amoris στην παραβολή του καλού Σαμαρείτη, δηλαδή, την αγάπη που οικοδομεί μια αδελφότητα ανοιχτή σε όλους, χωρίς εξαίρεση». Η αγάπη δεν είναι μια απλή «επέκταση συμφερόντων που σταδιακά ανοίγονται προς άλλα πρόσωπα και ομάδες. Το ανθρώπινο πρόσωπο δεν είναι ένα απλό επεκτατικό άτομο με κάποια φιλάνθρωπα συναισθήματα». Οι μαζικές απελάσεις ανθρώπων που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους λόγω ακραίας φτώχειας, ανασφάλειας, εκμετάλλευσης, δίωξης ή σοβαρής επιδείνωσης του περιβάλλοντος, «πλήττει την αξιοπρέπεια πολλών ανδρών και γυναικών και ολόκληρων οικογενειών και τους κάνει ιδιαίτερα ευάλωτους και ανυπεράσπιστους».

Ο Φραγκίσκος καταγγέλλει την εργαλειοποίηση της θρησκείας για να δικαιολογήσει τις πολιτικές του Τραμπ: τις μαζικές απελάσεις μεταναστών, την ακύρωση της διεθνούς βοήθειας, τον εθνικιστικό και αυταρχικό λαϊκισμό. Αλλά δεν είναι ο μόνος ακροδεξιός που χρησιμοποιεί την θρησκεία για να υποστηρίξει τις πιο αντιχριστιανικές πολιτικές.

Ο Ορμπαν δηλώνει επανειλημμένα ότι η «χριστιανική δημοκρατία» δεν είναι μόνο «αντιφιλελεύθερη», αλλά και εθνικιστική. Για την Μελόνι, «η χριστιανική ταυτότητα είναι κοσμική και όχι χριστιανική». Ο Σαλβίνι κρατώντας μία Βίβλο επιτέθηκε στους Αμερικάνους επισκόπους γιατί προστατεύουν «παράνομους μετανάστες» για να παίρνουν ομοσπονδιακά κονδύλια. Ο Τραμπ Ι, ο στερεοτυπικός κακός Σαμαρείτης, ποινικοποίησε τις «πόλεις καταφύγιο» που δεν συνεργάζονται με τις ομοσπονδιακές αρχές μετανάστευσης ενώ τώρα προσπαθεί να τις καταργήσει. Για τον Φραγκίσκο, ο εθνικισμός με ψεύτικα θρησκευτικά ρούχα είναι αντίθετος στα οικουμενικά κηρύγματα του χριστιανισμού.

Τα επικήδεια σχόλια για τον «Πάπα των φτωχών» τονίζουν την φιλανθρωπία, την απλότητα, την μετριοφροσύνη του. Ο καλός Σαμαρείτης ήταν συνταξιδιώτης του Φραγκίσκου σε όλη την θητεία του. Αλλά η έμφαση στις αρετές της διακονίας αποκρύπτει το μόνιμο και στεντόρειο πολιτικό του μήνυμα. Το πρώτο ταξίδι του ήταν στην Λαμπεντούσα, το Ιταλικό νησί που δέχεται τους περισσότερους μετανάστες. Ο Πάπας ζήτησε να «ξυπνήσουν οι συνειδήσεις» για να αντιμετωπιστεί η «αδιαφορία» των αρχών για τους μετανάστες. «Έχουμε χάσει την αίσθηση της αδελφικής ευθύνης», είπε, και «έχουμε ξεχάσει πώς να κλαίμε» για όσους χάνονται στη θάλασσα.

Στα νερά της Λαμπεντούσα πνίγηκαν 360 μετανάστες τον Οκτώβριο 2013, στην μεγαλύτερη τραγωδία πριν την Πύλο των 600 νεκρών για την οποία κανείς δεν έχει διωχθεί ακόμη. Το 2016 επισκέφτηκε την Μόρια στην Λέσβο. «Είμαι εδώ για να σας πω ότι δεν είστε μόνοι σας», είπε στους έγκλειστους μετανάστες. Όπως ο καλός Σαμαρείτης «ο ελληνικός λαός ανταποκρίθηκε γενναιόδωρα στις ανάγκες σας, παρά τις δικές του δυσκολίες». Σε μνημόσυνο για τα θύματα του Αιγαίου, υπενθύμισε ότι «πριν γίνουν στατιστικές για τους πνιγμούς, είναι πρώτα απ’ όλα ανθρώπινα όντα». Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, πάνω από 28,000 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους στην Μεσόγειο από το 2014. Φεύγοντας από την Λέσβο ο Πάπας ξάφνιασε όλους παίρνοντας μαζί του δώδεκα μετανάστες, μια συμβολική ένδειξη αλληλεγγύης.

Τον ίδιο χρόνο καταδίκασε την υπόσχεση του Τραμπ να χτίσει τείχος στο Μεξικό: «Όποιος θέλει να χτίσει μόνο τείχη και όχι γέφυρες δεν είναι χριστιανός». Ο Τραμπ απάντησε ότι ο Πάπας ήταν «επαίσχυντος».

Το 2018, ο Φραγκίσκος δημοσίευσε ένα σχέδιο δράσης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Το σχέδιο καλεί τις κυβερνήσεις σε τέσσερις δράσεις: υποδοχή, προστασία, προώθηση και ενσωμάτωση. «Απώτερος στόχος τους είναι η οικοδόμηση ενός περιεκτικού και βιώσιμου κοινού σπιτιού για όλους». Το σχέδιο προσθέτει ότι η διάκριση μεταξύ μεταναστών και προσφύγων είναι προβληματική.

«Τα εμπειρικά στοιχεία δείχνουν ότι η μετανάστευση είναι όλο και πιο μικτή. Αυτό καθιστά δύσκολη τη διατήρηση μιας σαφούς διάκρισης μεταξύ μεταναστών και προσφύγων. Συχνά οι ανάγκες τους είναι πολύ παρόμοιες, αν όχι ταυτόσημες», Η προσωπική ασφάλεια και αξιοπρέπεια πρέπει να υπερισχύουν της εθνικής ασφάλειας. «Η αξιοπρέπεια κάθε προσώπου επιβάλλει να βρούμε εναλλακτικές λύσεις αντί της κράτησης όσων μπαίνουν σε μια χώρα χωρίς άδεια…Η αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπινου προσώπου επιβάλλει να βρούμε εναλλακτικές λύσεις αντί της κράτησης». Η «σκληρότητα» και το «συστηματικό έργο» των κυβερνήσεων να αποτρέπουν τους μετανάστες είναι «σοβαρή αμαρτία».

Στην Κύπρο το 2021 καταδίκασε τη «δουλεία» τα «βασανιστήρια» και τον «φανατισμό της αδιαφορίας» που συχνά υφίστανται οι πρόσφυγες. «Μας θυμίζει την ιστορία του περασμένου αιώνα των Ναζί, του Στάλιν».

Τον Σεπτέμβριο 2023 στην Μασσαλία σε μαζική λειτουργία στο στάδιο της Μαρσέιγ κατήγγειλε τις πολιτικές της ΕΕ και των Ευρωπαϊκών κρατών. «Αυτοί που διακινδυνεύουν τη ζωή τους στη θάλασσα δεν είναι εισβολείς…Η Μεσόγειος, το mare nostrum, μετατρέπεται από λίκνο του πολιτισμού σε mare mortuum, νεκροταφείο της αξιοπρέπειας».

Αλλά η υπεράσπιση των μεταναστών δεν ήταν η μόνη πολιτική παρέμβαση του Φραγκίσκου. Στις δηλώσεις του για την Γάζα, υποστήριξε σταθερά τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές δίκαιο. Η αταλάντευτη αλληλεγγύη του με τον παλαιστινιακό λαό οδήγησε το Βατικανό να αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης το 2015. Τον Νοέμβριο 2024, μετά την Ισραηλινή επίθεση δήλωσε ότι «αυτό δεν είναι πόλεμος είναι τρομοκρατία». «Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, αυτό που συμβαίνει έχει τα χαρακτηριστικά μιας γενοκτονίας», γράφει στο τελευταίο του βιβλίο. Κάθε βράδυ στις 8, ακόμη και το Πάσχα του θανάτου του, ο Φραγκίσκος τηλεφωνούσε στην μοναδική καθολική ενορία στην Γάζα και επέμενε να μιλάει με όλους τους ενορίτες για τις ελπίδες και τους φόβους τους.

Το τελευταίο πασχαλινό του κήρυγμα καταδίκασε τον «θάνατο και την καταστροφή» των πολέμων. Ειρήνη δεν υπάρχει χωρίς πραγματικό αφοπλισμό. «Η απαίτηση ότι κάθε λαός πρέπει να φροντίζει για τη άμυνα του δεν πρέπει να γίνει αγώνας δρόμου για εξοπλισμούς».

Ο ασυνήθιστος αυτός Πάπας δεν δίσταζε να πηγαίνει στην πηγή των κακών. Κατήγγειλε τον «αχαλίνωτο καπιταλισμό» και την «νέα αποικιοκρατία» και απολογήθηκε για τις αμαρτίες της Καθολικής Εκκλησίας στη μεταχείριση των ιθαγενών κατά την «κατάκτηση» του νέου κόσμου. Στην Βολιβία, δίπλα στον Έβο Μοράλες, που φορούσε πουκάμισο με εικόνα του Τσε, ο Φραγκίσκος αποκάλεσε το αχόρταστο κυνήγι του χρήματος «κοπριά του διαβόλου».

Η ισχυρή αποδοκιμασία των πολιτικών για την μετανάστευση, την Γάζα, τους πολέμους και τους εξοπλισμούς ακούστηκε λίγο στα δυτικά μέσα. Αλλά εξηγεί την ανάρτηση της ακροδεξιάς Αμερικανίδας πολιτικού Marjorie Taylor Greene, στενής συνεργάτριας του Τραμπ. Με τον θάνατο του Φραγκίσκου, «υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στις παγκόσμιες ηγεσίες. Το κακό νικιέται από το χέρι του Θεού».

Ιερώνυμος

Ο Έλληνας αρχιεπίσκοπος διάλεξε το Breitbart για να σχολιάσει τις πολιτικές του Τραμπ. Πρόκειται για ιστότοπο της alt-right που διεύθυνε για χρόνια ο ακροδεξιός Στηβ Μπάνον και προωθεί ένα μείγμα συνωμοσιολογίας, fake news, εθνικιστικής, αντιμεταναστευτικής ομοφοβικής και μισογυνιστικής προπαγάνδας.

Αυτό το περιβάλλον επιλέγει ο Ιερώνυμος για να επαινέσει τον Τραμπ. Η εκλογή του ήταν «θετική εξέλιξη» και ωφελεί τον κόσμο. Σε ευθεία αντίθεση με τον Φραγκίσκο, ο Ιερώνυμος βρίσκει «το όραμα του Τραμπ για τα οικονομικά και πολιτιστικά θέματα ένα καλό όραμα…χρειαζόμαστε αλλαγές, όπως οι μεταρρυθμίσεις που προσπαθεί να εφαρμόσει».

Ποιες αλλαγές; Τους δασμούς που φτωχοποιούν τους φτωχούς; Τις αντιχριστιανικές απελάσεις αθώων και την κατάργηση των νόμων ισότητας; Τις απολίτιστες επιθέσεις στα πανεπιστήμια και την έρευνα; Συμφωνεί βέβαια με την επίθεση του Τραμπ στους ΛΟΑΤΚΙ, γιατί απομακρύνει τον πλανήτη από τη «ριζοσπαστική τρέλα» της “παράνοιας με τους τρανς”.

Τον συμβουλεύει να είναι προσεκτικός γιατί αν αποτύχει μπορεί να ξαναγυρίσει η ριζοσπαστική αριστερά. Παίρνοντας την σκυτάλη ο Ελπιδοφόρος Αμερικής, μιμούμενος τους δισεκατομμυριούχους που φιλούν το δακτυλίδι του νέου αυτοκράτορα, δήλωσε ότι ο Τραμπ του θυμίζει τον Μεγάλο Κωνσταντίνο. «Ἐν τούτῳ νίκα» κραύγασε δίνοντας του ένα σταυρό. Θα προσεύχεται να κάνει ο Τραμπ «την Αμερική ανίκητη».

***Το άρθρο του Κώστα Δουζίνα δημοσιεύτηκε στο TVXS***